در قرآن کریم، حدود2000 آیه،درباره «معاد» رسیده، و همواره به معاد جسمانی کامل(عنصری، نه مثالی) تصریح شده است، تاجایی که می شود از آنها استفاده کرد که خطوط انگشتان انسانها در بدن اخروی، عین خطوط انگشتان در بدن دنیوی خواهد بود.1 و در سوره مبارکه «یس»2، بصراحت آمده است که استخوانهای پوسیده و خاک شده(عِظام رَمیم) نیز، -دوباره- زنده خواهد شد.

شما این محتوای صریح و قطعی قرآنی را، درباره «معاد»، با محتوای فلسفی و عرفانی مقایسه کنید، و فرق عظیم را بنگرید. محتوای قرآنی کجا، و محتوای فلسفی و عرفانی(بدن برزخیِ بی وزنِ فاقد مادّه، آنهم نه در مورد همه افراد بشر...و سپس عذابِ عذب شده و از بین رفته) کجا؟3

پس آنان که می پندارند محتوای فلسفی کمک می کند به محتوای قرآنی، همان پندار است و بس. بلی ممکن است کسی بگوید، ما از حقیقت و قواعد و کیفیّت استدلال فلسفی، گاه در بعضی مراحل، استفاده تمهیدی می کنیم، مانند نقشی که «علم منطق» برای «فسلفه» دارد، یا «علم اصول» برای «فقه» یا «ریاضیّات» برای «نجوم»، این امر قابل قبول است، به شرط آنکه با رعایت موازین «تفکیک» باشد، و با تحفّظ تام بر «محکمات اسلامی» و «قطعیّات قرآنی» (مفاهیم کلیدی قرآن)، تا اوج اعلای معارف والای وَحیانی و حقایق عرشی تعالیم حدیثی فرونیفتد و «کلام مخلوق» به جای «کلام خالق» ننشیند. و آیا در این سخن جای مناقشه ای هست؟

1-«سوره قیامت» (75)، آیه 4

2-آیه های، 78-79

3-و اگر با اعتقاد به چنین معادی(مثالی) و گوارا شدذن عذاب بر مُعذَّبین(با آنهمه تأکیدات قرآن کریم،بر خلاف این امر)، وارد رستاخیز شویم، آیا به گفته خود صدرالمتألهین، دچار مشکلات مهمی نمی شویم، از جمله «عذاب ابدی»، زیرا با «عقاید باطله» و تأویل «آیات و اخبار» - به نص صدرالمتألهین- وارد صحرای محشر شده ایم؟ رجوع کنید به«المبدأ و المعاد»، ص413-414 ونیز 376، نیز ««معاد جسمانی در حکمت متعالیه»،ص257-258

پیام جاودانه.ص106-107