«... [در دوران صفویه] عالمان ربّانی، اگر به مراکز قدرت نزدیک شدند، برای مصالح دین و جامعه است، نه رسیدن به دنیا، که شأن انگونه عالمان ربّانی نیست.

ما در تواریخ عالمان می خوانیم که برخی از علمای شیعه در نجف اشرف (یا جبل عامل)، در طول عمر خویش حتّی به زیارت مرقد مطهّر حضرت امام ابوالحسن علیّ بن موسی الرّضا –علیه السّلام- نیامدند؛ و چون از آنان سبب را می پرسیدند، می گفتند: «می ترسیم به ایران بیاییم و مجبور شویم با صفویّه ملاقات کنیم».1 و از اینگونه موضعگیری در تاریخ عالمان ربّانی ما (نه عالم نمایان و دنیاداران)، فراوان است، مانند بی اعتناییهای میرزای قمی (م:1231ق) به فتحعلیشاه قاجار؛ و خرد شدن ناصرالدّین شاه به دست میرزای شیرازی (م:1212ق)، در ردّ قرارداد استعماری تنباکو، و اقدام علمای نجف و تهران و دیگر شهرها، در برابر استبداد قاجاریّه، در قضایای مشروطیت و...

1- اشاره است به عالم ربّانی و مرزبان شیعی، جناب سیّد شمس ُالدّین محمّد جبل عاملی (م:1009ق)، صاحب کتاب «مدارک الأحکام» در شرح کتاب فقهی عظیمِ «شرائع الإسلام»، و دختر زاده فقیه و عالم جامع بزرگ شیعه، شیخ زین الدّین شهید ثانی (ش:966ق)، و عالم ربّانی و مرزبان شیعی دیگر، شیخ جمالُ الدیّن حسن جبل عاملی، فرزند شهید ثانی، و صاحب کتاب «معالم الاصول» درسیِ معروف (م: 1011ق) «الکُنی و الألقاب» ج2 ، ص388-389

 و در همین مدرک و همین صفحه (388)، مطلبی آمده است که برای نشان دادن روحیّه انسانی و الهی بزرگان تشیّع، و تربیت روحانیان و طلّاب این روزگار، بسیار مفید است. از نوه صاحب «معالم» نقل کرده اند، از صاحب معالم، که می گفته است: «بیش از قوت یک هفته –یا یکماه- نباید داشته باشیم، برای نزدیک شدن به زندگی فقرا و مساوات با آنان، و دوری جستن از شباهت رساندن به اغنیا و توانگران!».

ای عالمان ربّانی، سر از خاک بردارید، و روزگار و کامرانی برخی از معمّمین و «آقا زاده ها» را بنگرید، و ای جوانان! اینگونه کسان را اهل دین و مظهر دین ندانید، و گول تبلیغات دشمنان گوناگون را نخورید، و سرمایه ایمان و عمل به دین خدا را که تنها زاد و توشه ابدی است، از دست ندهید، که نیازمندی آنجا را هیچ چیز جز «ایمان استوار» و «عمل صالح» برطرف نمی کند.

عقل سرخ. مقاله «روحی که همواره میان ماست»ص444-445